İHMAL VE İSTİSMAR

İHMAL VE İSTİSMAR

İHMAL

Dünya Sağlık Örgütünün tanımına göre ihmal, çocuğa bakmakla yükümlü kimsenin,

çocuğun gelişimi için gerekli ihtiyaçları karılamaması veya bu ihtiyaçları dikkate almamasıdır. Bu

ihtiyaçlar saglık, egitim, duygusal gelişim, beslenme, barınma ve güvenli yaam artlarıdır.

Ebeveyn veya bakıcının çocuğa, sahip olduğu kaynaklarla orantılı bir yaşama alanı sağlaması

gerekir.

Ihmal,

1. Fiziksel

2. Duygusal

3. Egitimsel olarak ele alınabilir.

Fiziksel ihmalin bulgularını saptamak mümkünken duygusal ihmale ait bulguları saptamak

oldukça güçtür. Fiziksel ihmal; çocugun beslenme, barınma, giyim, hijyen, oyun, egitim, güvenlik

ve saglık hizmetleri saglama görevinin reddedilmesi ya da yerine getirilmemesidir. Fiziksel ya da

duygusal saglıga bilinçli bir şekilde zarar verilirse AKTIF; bilgisizlik, olanaksızlık, umursamazlık

nedenleriyle ihmal oluursa PASIF IHMAL söz konusudur.

Bir çocuğun ihmal edildiğini nasıl anlarız?

* Eger bir çocuk,

* Okuldan sık sık uzak kalıyorsa

* Yemek veya para için dilencilik yapıyor veya çalıyorsa

* Ihtiyacı olan doktordan mahrum kalıyorsa

* Sürekli pis giyiniyor ve kötü kokuyorsa

* Vücudu aşırı derecede zayıf dümüse

* Kendi kendine zarar veriyorsa

* Alkol veya diger uyuşturucuları kullanıyorsa

* Evinde ona bakan kimse bulunmadıgını belirtiyorsa ihmale maruz kaldıgını düşünebiliriz.

Çocuk ihmali ihtimalini artıran nedenler nelerdir?

* Cehalet

* Yetersiz sosyo-ekonomik koşullar

* Yetersiz sosyal destek

* Şiddet uygulamalarını destekleyen veya hoşgören inançlar

* Uygunsuz kişilerin örnek alınması

* Ebeveyn veya bakıcıların geçmişte görmüş oldukları kötü muamele

* Ebeveyn veya bakıcıların madde bağımlılığı

* Ebeveyn veya bakıcıların çocuk gelişimi ile ilgili yetersiz bilgileri

* Ebeveynlerin çok genç yaşta anne-baba olmaları

* Çocuğun tek bir ebeveynle yaşaması

* Ebeveynlerin aile içi şiddet yaşıyor olmaları

* Ailelerdeki yüksek günlük stres düzeyi

Ihmalin çocuklar üzerindeki etkileri nelerdir?

* Yalnızlık ve korunmasızlık hissi

* Öğrenme güçlüğü

* Davranış problemleri

* Yaşıtlarıyla ve çevreyle iletişimde başarısızlık

* Ölüme kadar varabilen sağlık problemleri

* Ilgi görebilmek için sağlık problemi yaratma eğilimi, sürekli fiziksel problemler

* Gelişim geriliği

* Yemek istememe alışkanlığı

* Eşya ve madde bagımlılıgı

Çocuklugunda ihmale maruz kalmış olan yetişkinlerde ihmalin etkileri nelerdir?

* Topluma ve kendine güven eksikligi

* Kendine zarar verme ve intihar egilimi

* Depresyon

* Gelişim geriligi ve gelişmemiş benlik bilinci

* Duygularını yönetme eksikligi

* Sosyal ilişkilerde iletişimsizlik

* Şiddet egilimi

* Aşırı alışveriş, kumar, alkol, uyuşturucu gibi değişik bağımlılıklara yatkınlık

ISTISMAR

Birlemiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesine göre erken yaşta reşit olma durumu hariç, on

sekiz yaşına kadar olan herkes çocuk sayılır. Çocuk istismarı 0-18 ya çocuğun sağlığını, fiziksel ve

psiko-sosyal gelişimini olumsuz etkileyen, bir yetişkin, toplum ya da devlet tarafından bilerek ya

da bilmeyerek gerçekleştirilen her türlü kötü muameledir.

ISTISMAR TÜRLERI

* FIZIKSEL ISTISMAR

* DUYGUSAL ISTISMAR

* CiNSEL ISTISMAR

FIZIKSEL ISTISMAR

Çocuğun kaza dışı yaralanmasıdır. Bir erişkin tarafından cezalandırma, disiplin, öfke boşaltma

ya da başka amaçlarla, çeşitli yöntemler kullanarak çocuğa fiziksel şiddet uygulanmasıdır.

Işkence; vücuduna iğne batırmak, dövmek, çimdiklemek, ısırmak, kulağını ya

da saçını çekmek, zehirlemek, boğmak gibi davranışlardır.

Fiziksel istismar, istismarın en iyi tanınan şeklidir ve "Bir kaza olmaksızın, fiziksel travma ya da

yaralanmalarla sonuçlanan herhangi bir davranış biçimi." olarak tanımlanır. Fiziksel istismar

yaralanmaları çimdikleme, ısırma, vurma, tekmeleme, yakma, agzı kapatarak bogmaya teşebbüs

etme,ş iddetli bir şekilde sarsma ya da herhangi bir başka şekilde çocugun bedenine zarar

vermektir. Her yıl binlerce çocugun ebeveynleri ya da yakın akrabaları tarafından fiziksel olarak

istismar edildigi tahmin edilmektedir. Bu çocukların arasında ciddi şekilde yaralananlar ve hatta

yaşamını yitirenler oldugu söylenmektedir. Fiziksel istismarın yol açtıgı duygusal travmanın,

fiziksel yaralar kadar çabuk iyileşmedigi de bilinmektedir.

FIZIKSEL ISTISMARIN SONUÇLARI

Kısa dönemde görülenler:

* Morluklar, yaralar, kırıklar

Uzun dönemde görülenler:

* Düşük benlik saygısı: Fiziksel istismara ugrayan çocukların çogunun düşük ya da zayıf benlik

saygısına sahip oldugu gözlemlenmektedir. Bu çocukların çogu, arkadaşlarıyla sosyal etkinliklere

girmeyi reddedebilir ve kendilerine zarar verici davranışlara götürebilecek çaresizlik ya da

umutsuzluk duyguları yaayabilirler.

* Saldırgan, yıkıcı ve bazen yasal olmayan davranılar:  şiddet içeren davranışlar, diger

davranışlar gibi ögrenilmektedir. Aile içi  şiddet davranışlarına şahit olan ya da bu davranışlara

maruz kalan çocukların, problem ya da çatışma çözme davranışları olarak bu yolu benimseme

olasılıgı çok yüksektir. (Tehditler, kendine ve çevre-sine yönelik saldırgan davranışlar, kesici alet

taşıma gibi.)

* Öfke ve intikam duyguları, kaygı, korku, kâbuslar

* Başkalarına güvenme ve başkalarını sevme becerisinden yoksun olma ve yeni ilişkilere

girmeye korkma: şiddet içeren bir ortamda büyüyen çocuklar yetişkin olduklarında saglıklı ve

yakın ilişkiler kurmada zorluk çekebilirler. Duygularını ve kendilerini ifade etmekte zorlanabilir,

ilişkilerinde gerçekçi olmayan beklentiler içine gi-rebilirler.

* Pasif olma ya da içe kapanma davranışları: Fiziksel olarak istismara ugrayan çocukların bir

kısmı, gereksinimlerini karşılamada ve  şiddetle başa çıkmada konusunda pasif ya da içe kapanma

davranışlarını benimseyebilirler. Eger yetişkin olduklarında da bu kurban rolünü benimsemeye

devam ederlerse kişiler arası ilişkilerinde ciddi sorunlar yaayabilirler.

* Okul sorunları ve başarısızlık: Evde şiddet gören ya da şiddete maruz kalan çocukların okulda

problem çözmede fiziksel saldırganlıktan yararlandıkları, akademik olarak çogunlukla düşük

başarı düzeyine sahip oldukları, dikkat eksikligi problemleri ve okuldan kaçma davranışlarının

oldugu görülmektedir.

* Madde bagımlılıgı: Alkol ya da diger maddelerin bağımlılığı  şiddetten kaçmak için bir araç

olarak görülebilir. Özellikle ebeveynlerin de bagımlılıklarının olması bu olasılıgı güçlendiren bir

faktördür.

* Evden kaçma

DUYGUSAL ISTISMAR

Istismar türleri içerisinde gündelik yaşamda en sık rastlanan tiplerden biri de duygusal

istismardır. Duygusal istismarın temelinde çocugun psikolojik hasar yaşaması bulunmaktadır.

Bunun oluşumunun iki temel nedene baglı oldugu görülmektedir:

1- Kendilerine bakmakla yükümlü kişiler tarafından olumsuz olarak etkilendikleri tutum ve

davranışlara maruz bırakılmaları

2- Gereksindikleri ilgi, sevgi ve bakımdan mahrum bırakılmaları

Duygusal istismar iki özelligi ile diger tür istismarlardan ayrılmaktadır.

Bunlar:

1-Fiziksel ve cinsel istismarda oldugu gibi somut fiziksel bulguların bulunmayışı,

2-Tek başına bulunabilecegi gibi çogu olguda diger istismar türleriyle birlikte de

bulunabilecegidir. Cinsel ya da fiziksel istismara ugramış bir çocugun bunun uzantısı olarak aynı

zamanda duygusal istismara da maruz kaldıgı görülmek-tedir.

 

Duygusal istismara neden olan başlıca ebeveyn davranışları şöyle sıralanabilir:

1-Reddetme: Yetişkin bireyin çocugun ihtiyaçlarını karşılamaması, onu ayrı bir birey olarak kabul

etmemesi, o yok-muş gibi davranması, çocugun olumlu yönlerini ortaya çıkarmak ve motive

etmek için herhangi bir şey yapmaması, yardım taleplerini reddetmesi, çocuga hiçbir işe

yaramıyor duygusu vermesi, evdeki her hatadan onu sorumlu tutarak onu bir tür günah keçisi

rolüne soyundurması, fiziksel temastan kaçınması ve ona dokunarak yakınlıgını belli etmemesi

2- Tek başına bırakmak: Ebeveynin çocugu toplumsal ilişkilerden ve kendinden uzak tutması,

çocugun bu tip ilişkilere girmesini saglayacak fırsatlar saglamaması veya kasıtlı olarak bu tip

fırsatları engellemesi, çocugun yalnız olduguna inandırılması

3- Yıldırma: Ebeveynin sözel veya fiziksel saldırılar ile çocugu korkutması, tehdit etmesi, gözdagı

vererek korku dolu bir ortamda yaşamasına neden olması

4- Suça yöneltme: Çocugun antisosyal davranışlara yöneltilmesi, buna özendirilmesi, çocuga

toplumsal açıdan kötü örnek olunması, kötü örnekler gösterilerek yola yöneltilmesi

5- Duygusal tepki vermeyi reddetme: Çocugun saglıklı olarak hem duygusal hem de sosyal

gelişimini saglayacak tepkilerin verilmemesi

6- Aşagılama: Ebeveynin çocugun küçük düşmesine neden olacak, onurunu zedeleyecek

davranışlarda bulunması, çocugu yetersizlik duygusu uyandıracak takma isimlerle çagırması ve

bu tip davranışların sistematik olarak uygulanması

7- Kendi çıkarına kullanma: Ebeveynin kendi çıkarları için çocugu kullanması (Bu durum özellikle

sorunlu evliliklerde çocugun evlilik güvencesi olarak kullanılması eklinde görülür.)

8- Vaktinden önce yetişkin rol verme: Çocuktan gerçekçi olmayan beklentilerin olması ve bu tip

başarıların beklenmesi, yapamayacagı şeyleri başarması için baskılanması, ya gelişimine uygun

olmayan sorumlulukların verilmesi

Duygusal istismar oluturan nedenlere göz attıgımızda temel olarak kültürel ve sosyal

yapının rol oynadıgı görülmektedir. Duygusal istismara toplumun tüm katmanlarında

rastlanmaktadır. Özellikle toplumdan yalıtılmış olarak yaşayan ailelerde daha yogun ve sık

rastlandıgı tespit edilmiştir.

 

 

 

 

CINSEL ISTISMAR

Çocugun, bir yetişkin tarafından cinsel doyum amacıyla kullanılması çocuga yönelik cinsel

istismar olarak kabul edilir.

Çocukluk çagında istismar, teşhircilik, röntgencilik, laf atma, sarkıntılık yapma, ırza geçme,

ensest, çocuk pornograsi şeklinde olabilmektedir.

DOGRU BILINEN YANLIŞLAR

* Çocuklar cinsel istismarı hayal güçlerinin genişligi nedeniyle uydururlar. (YANLIŞ)

* Çocuklar bu konuda genellikle yalan söylemezler, ilk kural çocuga inanmak olmalıdır.

(DOGRU)

* Çocuklar olan biteni çabuk unuturlar. (YANLIŞ)

* Cinsel istismar çocugun ruhsal ve fiziksel saglıgı açısından ciddi derecede zarar vericidir.

(DOGRU)

* Şirin ve alımlı kız çocukları, evden kaçan çocuklar, ihmal edilmiş çocuklar potansiyel

kurbandır. (YANLIŞ)

* Kurbanlar her sosyoekonomik ve her sosyokültürel gruptan gelebilir. (DOGRU)

* Parklar, umumi tuvaletler, ıssız sokaklar, karanlık yerler, boş inşaat sahaları tehlikeli

bölgelerdir. (YANLIŞ)

* Olayın oldugu yer genellikle ev, okul gibi çocugun içinde bulundugu yakın çevresidir.

(DOGRU)

* Istismarcılar genellikle yaşlı ve yabancı erkeklerle sokaktaki perişan kılıklı kişilerdir. (YANLIŞ)

* Istismarcılar genellikle 20-40 yaşları arasındaki, kurban tarafından tanınan evli ve çocuklu

erkeklerdir. (DOG-RU)

* Kadınlar çocukları cinsel olarak istismar etmez. (YANLIŞ)

* Kadınlarda çocukları cinsel olarak istismar edebilirler. (DOGRU)

* Cinsel istismara ugrayan çocuklar bunun yanlış oldugunu bilirler ve anlatırlar. (YANLIŞ)

* Çocuklar yetikinlerle cinsel faaliyette bulunmanın yanlış oldugunu bilmeyebilirler. (DOGRU)

Çocuğu Cinsel İstismardan Korumak İçin

* Anne baba olarak cinsel istismar konusunda bilgili ve bilinçli olmak gerekir.

* Çocuk, anne ve baba tarafından cinsel istismar konusunda bilgilendirilmelidir.

* Çocugun cinsel gelişiminin yakından takip edilmesi gerekir.

* Çocukla açık iletiim kurulmalıdır.

* Çocuga ilgi ve şefkat gösterilmeli, güven ve sevginin belirtilmesinden kaçınılmamalıdır.

* Çocuga sevgi göstermenin yolu sadece öpmek, sarılmak degildir. Böyle sevilen çocuklar

sevgiyi göstermenin yolunun "dokunmak" oldugu yargısına sahip olurlar. Bu da istismar ile sevgi

göstermeyi ayırt edememelerine neden olur.

* Çocuklara aile fertleri ve yakın aile fertleri dışındaki kişilerle yakın ilişki kurmamaları (öpme,

sarılma, yalnız kalma, sır paylaşma) ögretilmelidir.

* Çocuklara hayır deme becerisi ögretilmelidir. Günlük yaşamda "hayır" diyemeyen çocuk,

böyle bir durumda da "hayır" diyemeyebilir. Çocuga "Biri sana istemedigin şeyler yaptıgında ya

da yaptırmaya çalıştıgında ona hayır diyebilirsin. Bu yanlış bir şey degildir." şeklinde

yönlendirmeler yapılabilir.

* Çocuklara bedeninin özel bölgeleri ve hiç kimsenin bedeninin özel yerlerine dokunmaması

gerektigi ögretilmelidir. (Özel bölgeler, "iç çamaşırının veya mayonun kapattıgı yerler" olarak

ifade edilebilir.)

* Çocuklara bedenlerinin kendilerine ait olduğu  ögretilmelidir. Böylece kendilerine

dokunulmasını istemiyorlarsa rahatlıkla söyleyebilirler.

* Çocuklara insanları öpmesi, sarılması ya da kendisini öptürmeye izin vermesi konusunda

baskı yapılmamalıdır.

* Çocuga rahat konuşabilecegi, güvenilir, koruyucu ve koşulsuz sevgi sunulan bir ortam

saglanmalıdır. Cinsellikle ilgili soruları cevapsız bırakılmamalıdır.

* Çocuklara erişkinlerle yapılacak her türlü cinsel davranışın yanlışlıgından söz edilmelidir.

* Çocuklara istismar girişiminde bulunan bir erişkine karşı, onları sonuna kadar

destekleyeceginiz ve koruyacagınız konusunda güvence verilmelidir. Çünkü istismarcı bu konuyu

kimseye anlatmaması konusunda tehdit veya ikna edip çocugu susturabilir.

* Çocuklarımızın arkadaşları ve onların aileleri iyi tanınmalıdır. Iznimiz olmadan kimsenin

arabasına binmemesi, evine gitmemesi gerektigi ögretilmelidir. Tüm bunları çocugu

ürkütmeden, korkutmadan, güven ve sevgiyle ona aşılamak gerekir.